Bu makalede UV radyasyonunun saç sağlığı üzerindeki etkilerini ve olası hasarları sınırlamaya yönelik çözümleri tam olarak anlamanız için bilmeniz gereken konuları işleyeceğiz.
Güneş tarafından oluşturulan ultraviyole (UV) radyasyonu iyonlaştırıcı olmayan radyasyonun bir şeklidir maddelerden geçerken iyon üretemeyen düşük enerjili elektromanyetik dalgalardır. Nanometre cinsinden dalga boylarının ölçüsüne göre üç grup ışın içerir:
- Uzun dalga UVA: 320 – 400 nm
- Orta dalga UVB: 290 – 320 nm
- Kısa dalga UVC: 100 – 290 nm
UV radyasyon kaynakları doğal (yani güneş) veya yapay (örneğin bronzlaşma yatakları, flüoresan ve akkor ışıklar, lazerler) olabilir. Kısa dalga uzunluğundan dolayı güneşten gelen UVC ve UVB radyasyonunun çoğu daha yeryüzüne ulaşmadan ozon tabakası tarafından emilir. Bu arada neredeyse tüm UVA radyasyonu daha ileri gider ve dünyanın yüzeyine çarpar.
UV radyasyon seviyeleri güneşin yüksekliği ve konumu, enlem, bulut örtüsü, yükseklik, ozon, zemin yansıması ve mevsimler gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Farklı yüzeyler UV radyasyonunun farklı derecelerini yansıtır veya saçar. Örneğin UV radyasyon seviyeleri tropik bölgelerde ılıman bölgelere göre daha yüksektir. Kar, kuru sahil kumu ve deniz köpüğü UV radyasyonunun sırasıyla yaklaşık %80’ini, %15’ini ve %25’ini yansıtır. Gölge UV radyasyonunu %50 veya daha fazla azaltabilir bu nedenle, iç mekan çalışanlarının aldığı yıllık UV maruziyeti miktarı dış mekan çalışanlarının yalnızca %10 ila %20’si kadardır.
Yaz aylarında özellikle öğle saatlerinde güneşin UV ışınlarının en yüksek seviyede olduğu bilinmektedir.
Güneş UV radyasyonunun faydaları
UV güneş ışınları cilt ve saç üzerinde birçok olumlu etkisi vardır. Bununla birlikte UV radyasyonundan yararlanmak için birçok durumda seviyelerinin gözlemlenmesi ve kontrol edilmesi gerekir.
UV radyasyonunun en çok bilinen yararı vücudumuzdaki saç büyümesini olumlu yönde etkileyen D vitamini seviyeleri üzerindeki etkisidir. Bilimsel çalışmalar D vitamini gereksiniminizin büyük bölümünün güneş ışığının etkisiyle deride oluştuğunu göstermiştir. Özellikle güneşin sağlıklı yararlarından yararlanmak için haftada birkaç gün sadece 5 ila 10 dakika güneşe ihtiyacınız vardır.
Ayrıca cilt ve kafa derisinin akne ve mantar enfeksiyonları egzama ve sedef hastalığı gibi cilt bozuklukları belirli UV radyasyonu formları oluşturmak için bir makine kullanılarak fototerapide denilen yöntem ile iyileştirilebilir. Örneğin UVB, cilt hücrelerinin anormal büyümesini yavaşlatabildiğinden, çoğu sedef hastası için tıbbi tedavi olarak sıklıkla kullanılır.
Güneş UV radyasyonu saçınıza nasıl zarar verir?
UV radyasyonu özellikle güneş UV radyasyonu faydalarının yanı sıra saçlı deri ve saç için potansiyel olarak riskler barındırabilir. Saçlı deri konumu itibarı ile güneş ışınlarına direk insan vücudunun en yüksek bölgesi olduğu için güneş ışığına en çok maruz kalan bölgedir. Bu nedenle, bu bölgede kanser öncesi lezyonlar ve cilt kanseri insidansı yüksektir. Bununla birlikte, saçtan korunma sayesinde bir cilt kanseri türü olan melanom, vücudunuzun diğer çıplak bölgelerine kıyasla baş ve boyunda daha az görülür.
Saçın nem kaybını ve geçirgenliğini arttırmak
UV radyasyonunun gerilme ve parlaklık kaybı, kırılganlık, uçlarda kırılma ve elektriklenme gibi saç hasarlarına neden olabileceği iyi bilinmektedir. Bu hasarlar güneş ışığına uzun süre maruz kalmanın bir sonucu olarak saçınızın neminin azalması ve geçirgenliğinin artmasından kaynaklanır. Bu tür maruz kalma sırasında, amino asit, sterol ve yağ asidi reaksiyonları dahil olmak üzere saçınızdaki keratin yapısında gözle görülür değişimler meydana gelebilir. Bu nedenle, kükürt köprüleri arasında ciddi rahatsızlık, lipid ayrışması, melanin azalması ve ayrıca sayısız mikro moleküler yıkım meydana gelebilir ve saç tellerini çekirdekten harap edebilir.
Özet olarak
Saçın dış kısmı, mekanik, fiziksel veya kimyasal dış etkilere duyarlı olan kertin lifi yapısında yapısındadır.
Kıl şaftının yapısal bozulmasının en sık nedeni güneşe ışınlarına aşırı maruz kalmadır.
Güneş ışınlarına bağlı hasarlanma saçın fotokimyasal bozulması, saç proteinlerinin bozulması ve kaybının yanı sıra saç pigmentinin bozulmasını içerir. Saç proteini yıkımı, 254-400 nm dalga boyları tarafından indüklenir. UVB radyasyonu saç protein kaybından ve UVA radyasyonu renk değişikliklerinden sorumludur.
Yazın uzun süreli güneş maruziyeti durumlarında şapka veya UV filtreli şampuan ve saç kremleri kullanılmasını önermekteyiz.
